Impression of Dick Sanderman:
De Sloveense orgelmaker Tomas Mocnik bouwde in 2007 een nieuw orgel voor de Onze Lieve Vrouwekerk in Adergas,
vlakbij zijn woonplaats Cerklje. Dit orgel, zijn Opus 14, is voor Mocnik dan ook een paradepaardje geworden:
Hier neemt hij potentiele nieuwe klanten mee naar toe.
De vroegere kloosterkerk van Adergas is nog steeds een bedevaartsoord en een spiritueel centrum waar mensen zich individueel of groepsgewijs kunnen terugtrekken voor bezinning en meditatie,
ondertussen genietend van de schitterende natuur met reusachtige bergen.
Mocnik liet zich inspireren door de orgels uit Thuringen, met name het werk van Zacharias Hildebrandt,
een orgelmaker voor wie Johann Sebastian Bach grote waardering had.
Bach verrichtte de eindkeuring van het Hildebrandt-orgel in Naumburg en speelde de ingebruikneming van het orgel in Stormthal.
De intentie van Mocnik was, in Adergas een orgel te bouwen dat optimaal voldoet aan de eisen die de muziek van Bach stelt.
Met 37 stemmen op twee manualen en pedaal is het een riant gedisponeerd orgel geworden,
compleet met Untersatz 32' in het pedaal.
Dankzij de lage winddruk is het klankbeeld aangenaam, poetisch, helder maar niet scherp.
De royale akoestiek van de kerk doet de rest: Dit klinkt gewoon heel prettig.
De intonatie is zeer verzorgd, zodat je hooguit soms gaat verlangen naar de oneffenheden die de klank van historische orgels zo karakteristiek en levendig kan maken.
Met een klankbeeld dat onmiskenbaar klassiek is, zonder heel specifiek te zijn, leent het orgel zich voor een breed scala aan muziek.
Bach en Buxtehude klinken prima, oude Italianen, Engelse muziek uit de voor-romantische periode, Mendelssohn,
Brahms, maar ook veel muziek van recente datum: het kan allemaal. Maar natuurlijk, hoogromantische muziek die vraagt om Vox Celeste, strijkers,
grondtonige tongwerken en een of meer zwelkasten, daar is dit orgeltype niet voor gebouwd.
In het voicing-menu heb ik van verschillende pedaalregisters de sterkte verminderd: de bas werd anders wel erg zwaar.
Ik ken het orgel van Adergas niet in real life, dus ik kan niet beoordelen in hoeverre het pedaal daar in werkelijkheid ook zo zwaar klinkt.
De tremulanten kunnen me ook niet echt bekoren: ze maken de klank nogal elektronisch.
Niettegenstaande deze kanttekeningen: De sampleset die Sonus Paradisi in augustus 2010 uitbracht is zeker een aantrekkelijke optie voor iedereen die op zoek is naar een set die prima klinkt en behoorlijk breed inzetbaar is.
In combinatie met een ongelijkzwevende stemming gedijt ook oude muziek uitstekend in deze klank,
en dankzij de in de set aanwezige combinaties kan ook muziek met snelle registratiewisselingen goed worden gerealiseerd.
Op het Hauptwerkforum werd aangekondigd dat Al Morse een freeware uitbreiding heeft gemaakt van de Velesovo-set (de surround-versie),
waarbij door herschikking van registers en toevoeging van stemmen (modificaties van registers uit de oorspronkelijke set) een drieklaviers orgel is ontstaan met hoofdwerk,
bovenwerk, borstwerk en pedaal. Op het beeldscherm ziet de klaviatuur er nu opeens heel Amerikaans uit.
Wie daar geen moeite mee heeft, kan dankzij de verdeling van de stemmen over drie klavieren nu wel meer verschillende soorten muziek kwijt.
De uitgangspunten van het oorspronkelijke orgel liggen in de barok, en met barokmuziek kom je op een zo royaal gedisponeerd tweeklaviers orgel een heel eind.
In muziek van later datum is de aanwezigheid van een derde klavier soms uitdrukkelijk vereist.
Wie dus een breed repertoire op een sampleset wil spelen, kan veel plezier beleven aan de Velesovo-set,
zeker met deze gratis extensie. De extensie is te vinden via A free three manual enhancment.
Om te illustreren hoe het ook in barokmuziek soms handig kan zijn om over drie manualen te beschikken,
heb ik als extraatje een stuk met deze drieklaviers versie opgenomen: De Voluntary op. 6 no. 2 van Stanley.
In het inleidende deel hoort u enkele achtvoets grondstemmen, waaronder de toegevoegde Unda Maris 8' (een iets verstemd duplicaat van de Roerfluit uit de Velesovo-set);
in het snelle deel klinken afwisselend de Cornet (hoofdwerk) en een samengestelde Cornet op het borstwerk,
met daaronder een doorgaande linkerhandpartij op het bovenwerk.
De afwisseling van gewone Cornet en echocornet, met daaronder een doorgaande begeleiding,
wordt door de componist voorgeschreven en is op een tweeklaviers orgel niet zonder kunstgrepen te realiseren.
In de drieklaviers versie is het een fluitje van een cent (of eigenlijk nog minder: de extensie is gratis).
Impression of Gert:
It remains a common phenomenon: The copy of 'old style'.
In my view there is nothing wrong with that: you should always follow good things.
In this case it is well managed, in 2007, organ builder Toma Mocnik built this organ in 'Thuringer baroque style'.
In particular, inspired by Zacharias Hildebrandt.
On Sakral Orgel Forum says organist Martin Kondziella that this is an ideal 'Bach organ'.
The mechanism is entirely mechanical, but as Hauptwerk player you got there not much.
Because it is an organ from 2007 all the pipes are in tune and sound stable in whole manual.
That is of course the goal of a builder, but this does not sound 'characteristic historical', what I expect from a Baroque organ.
It is certainly not a romantic organ (e.g. the ViolaDiGamba is a real 'baroque string'), but because of the mild ('not sharp') intonation, above mentioned 'stable tuning' and the Tremulants you can still play in lovely style.
Fairly unique is the individual tremulant on the pedal, you can use it when you want to play the 'solo voice' in the pedal.
The Subbas16 and Violon16 and are very powerful, for my living room I have the volume put something back for these stops (not in the 'Wet' version I've used for the recordings).
For the fans (I'm also a fan, but from other things than 32 feet buzz in the living room) there is even a 32 foot Untersatz.
The Sesquialter sounds wonderful 'glassy'.
The principals on Oberwerk and Hauptwerk have their own character, the Principal8 of the Oberwerk is slightly softer.
The Trumpet is not too 'loud', so it can also be used as a nice 'solo voice'.
Everything is possible:
Soft (flute) playing. With the beautiful Rohrflot8, Gedackt8, Gemshorn8, Spitzflot4 and Kleingedackt4.
Fast flute playing. With e.g. the Gedackt8 and Waldflot2.
Principal plenum. Very nice clean, blowing Principals.
Hard and soft solo voice (with e.g. the reeds or aliquots). Hint: Gedackt8, Kleingedackt4, Nassat3 and Tertia, possibly with Tremulant.
'Normal' (ppp-fff) playing.
The samples are of good quality: Detailed and also the (3 per note) release (reverberation) samples are fine.
The Tremulants sound not bad, in most samplesets (except where there are separate samples with tremulant included) this is different.
The 'sound of the tremulant engine' is unfortunately not included.
The best result with Hauptwerk you get with headphones, via speakers the set sounds a bit 'woolly/muddy' (too much reverb).
But if you want to bring a Hauptwerk organ through speakers in the room, then Surround give a big improvement.
It just sounds much more spacious than an 'ordinary Wet' sampleset.
This sampleset is, by default (without additional price), provided in the Wet and Surround version.
The realistic Control screen looks very clear, similar to the console of the original organ (left HW, right OW, under Pedal).
The buttons are large enough, a critical point is that it is not quite clear whether a stop is on or off.
The contrast between white and gray is too small, but perhaps this is due to my screen.
The headings of the buttons because the 'old font' are not so well read, but after a few days this is no problem.
The requirements for this organ are not very high: If you load the Wet version in 16-bit, with single loops and you don't load the five least-used registers, then you have enough for a computer with 4 GB of RAM.
The price (E 340,- exclusive discounts, including shipping / almost E 9,- per stop) for such a practical quality sampleset is 'low to average'.
I recommend strongly to download the demo version (with 10 of 38 stops, for the rest without limitation!).
This is definitely worth it, the demo version is an organ-in-itself, see: Download page Velesovo.
For Dutch and Germans (Americans, British, French and Italians tend to have different preferences), this is a sampleset which is eligible to be the first to buy.
A beautiful baroque disposition with many possibilities, detailed samples and beautiful reverb for a reasonable price.
Gert, september 2010
